Het melkmeisje zal het allemaal niet deren. Zij is slechts, superieur en onveranderlijk. Met groot gemak overbrugt ze de eeuwen, van ‘geschiedenis’ heeft ze geen weet.
Zowel de NRC als de Volkskrant besteedden afgelopen week een compleet katern aan de heropening van het Rijksmuseum. Algemene teneur: het duurde even, het kostte wat, maar het resultaat maakt alles in één klap goed. Jubel alom, zowel voor het gebouw als voor de presentatie.
Het nieuwe Rijks is niet alleen een kunsttempel maar ook ons nationaal historisch museum. De inrichting laat deze omslag in het beleid duidelijk zien. Overal zijn voorwerpen uitgestald die samen met de schilderijen de geschiedenis tot leven brengen.
De vraag is wel hoe Cuypers’ gebouw zich hiermee verhoudt. De architect ontwierp het museum in de negentiende eeuw als een gigantische, driedimensionale schoolplaat in een fantasiestijl ontleend aan de Nederlandse architectuur van de vijftiende- en zestiende-eeuw.
Met als resultaat een koekjestrommel vol stichtelijke plaatjes en teksten over de glorie van Nederland.

Op zichzelf best interessant, temeer omdat Cuypers’ zienswijze weer wonderlijk goed lijkt aan te sluiten bij onze eigentijdse spektakelcultuur. Maar ook best verwarrend. De bezoeker die het allemaal op waarde wil schatten moet zich van geheel verschillende historische brillen kunnen bedienen. En er soms zelfs een paar tegelijk opzetten.
De kunstwerken zelf hebben hier geen last van. Die hangen er naar verluidt weer helemaal nieuw en fris bij, badend in een fraai en helder licht.
Zoals Het melkmeisje dus. Als we toch nog steeds zoeken naar zoiets als de Nederlandse identiteit: dan zij! Van een schoonheid die zich niet van zichzelf bewust is en juist daarom zo overtuigend. Met dat kapje dat oplost in het grijs van de muur op de achtergrond. En daarmee heel haar indrukwekkende fysieke verschijning verenigt met het licht en de ruimte.

Het Rijksmuseum gaat open op 13 april