Zes van de honderdmiljoen steentjes liggen bij mij thuis. Gekregen van cursisten die bij ons bezoek aan Tate Modern de verleiding niet konden weerstaan. Sunflower Seeds, de installatie die Ai Weiwei in 2010 speciaal voor de grote turbinehal van het Londense museum ontwierp, maakte grote indruk. 

Alleen al het aantal: honderdmiljoen! Er is uitgerekend dat je er zo’n zes maanden over doet om tot een miljoen te tellen. Uitgaande van een veertigurige werkweek en van drie seconden per getal. Ik weet niet hoeveel tijd er per zonnebloemzaadje gerekend moet worden, maar dat zal toch gauw een minuut zijn. Ze zijn van klei gebakken en een voor een met de hand geschilderd. Op de begeleidende documentaire was te zien hoe dit gebeurde. Hele families waren er mee bezig. Gezellig met z’n allen om de tafel eindeloos zaadjes schilderen. Met dunne kwastjes, zo’n zes streekjes voor elk.

Omgerekend naar manuren en wetende dat Ai Weiwei zijn personeel naar behoren betaalde krijg je een kunstwerk dat louter in materiële termen elke voorstelling tart. En dat is precies ook de bedoeling: het gaat niet zozeer om wat je concreet voor je ziet maar om wat het bij je teweeg brengt. Om het beeld dat ontstaat van dat hele organisatorische, financiële en politieke bouwwerk dat dit project heeft voortgebracht. Met andere woorden: je realiseert je dat je kijkt naar een unieke sociale sculptuur die alleen maar in China gemaakt kon worden.

Deze is niet zomaar als waardevrij kunstproject bedacht maar als een kritisch en relevant beeldend commentaar. Over de rol van China in de wereldeconomie, over de macht van de massa, over de tradities van een eeuwenoude cultuur. Over verandering én continuïteit.

Volgend weekend opent in De Pont een grote overzichtstentoonstelling van Ai Weiwei. De kunstenaar zelf zal er niet bij aanwezig kunnen zijn. In de NRC van afgelopen zaterdag laat hij weten dat hij dat wel graag gewild had. Hij vertelt over zijn recente gevangenschap, zijn huisarrest en het leven in een politiestaat. Maar ook over de bevrijdende kracht van kunst en de inspiratie die hij put uit de talloze steunbetuigingen die hij ontving.

Wordt vervolgd.

 Ai Weiwei, Museum De Pont Tilburg, van 3 maart t/m 24 juni