Ai Weiwei, Pijlers, 2006 / Groninger Museum, 2008

De kritiek is begrijpelijk. Als je Ai’s spectaculaire presentaties voor de geest haalt, die met de zonnebloempitten in Tate Modern bijvoorbeeld in 2010, of zeker ook die op de laatste Documenta in Kassel, kan je niet anders dan teleurgesteld zijn. Ook de vergelijking met de fraaie tentoonstelling in het Groninger Museum, die met de grote vazen en de vele andere ceramische werken, dringt zich natuurlijk op.

In Tilburg moeten we het doen met een zestal sculpturen en een overzicht van de video’s. Alles bij elkaar een beetje pover inderdaad. Toch zit deze indruk ‘m meer in de tentoonstelling zelf dan in de veelheid of de kwaliteit van het werk.

Ai Weiwei, 500 kg Sunflower Seeds, 2010, 2x / Museum De Pont, 2012

Bovenstaande foto laat zien wat het probleem is. Het tekstbordje is zo’n beetje het enige dat er te zien is, verder moeten we het doen met twee tapijten van zonnebloempitten, net zo grijs als de vloer waarop ze liggen. Zelden heb ik een legere ruimte ervaren.

Niet leeg in de zin van sereen of contemplatief, maar letterlijk leeg, ontdaan van alle inhoud en betekenis. En dat op de plek waar het allemaal moet samenkomen en waar je het visuele spektakel verwacht.

Dezelfde pitten die in Tate Modern zo’n grote indruk maakten zijn hier gereduceerd tot een citaat, een verwijzing naar een werk dat alleen nog in de herinnering bestaat. En wat in Londen al een vraag was die velen zich stelden is hier een onoverkomelijk bezwaar geworden. Waar kijk ik naar? Wat is impact van het werk zelf? Of moet ik het doen met het verhaal erachter?

In Londen was dat wat mij betreft mooi in balans. De reële aanwezigheid van die honderdmiljoen handgemaakte pitten gaf op indrukwekkende wijze reliëf aan het beeldverslag van de video en omgekeerd. In Tilburg is deze balans afwezig en liggen de pitten verloren in een lege ruimte.

Ai Weiwei, Trees, 2009/ Museum De Pont, 2012

Hoe het anders had gekund? Zoals Tate het nu doet. Daar ligt, als herinnering aan het werk dat er twee jaar geleden te zien was, een hoopje pitten in de hoek van een zaal met een begeleidende tekst. Geen pretenties en dus ook geen misverstanden.

Had men hier ook in Tilburg voor gekozen dan had het grote plein van het museum plaats kunnen bieden aan Ai’s Trees, een fraai werk dat op zijn beurt met wat meer ruimte veel beter tot zijn recht was gekomen.

Zie ook Ai Weiwei I

 Ai Weiwei, Museum De Pont Tilburg, van 3 maart t/m 24 juni