Eén van de werken waar Anselm Kiefer in de jaren tachtig furore mee maakte toont een loden vleugel tegen een zwaar impasto van verf, stro en was. Icarus is de titel, verwijzend naar de mythische figuur die als hét symbool van hoogmoed geldt. Het thema keert sindsdien telkens weer in het oeuvre terug. Große Fracht is een recent voorbeeld: een enorm schilderij met daarop een loden vliegtuig beladen met gedroogde bloemen. Een even mysterieus als duister beeld. Maar ook een werk waar je niet omheen kunt. Alleen al dat lood. Je ziet het en je voelt het meteen: de massa die alle beweging smoort, de inertie ervan. Lood stelt zich nergens tegen te weer, is volkomen passief en berustend. Ontdaan van alle kleur ook. Een neutraler grijs bestaat niet. En toch, opgenomen in het grijs van de achtergrond, contrasterend met het bleke geelwit van de stengels, en overdekt met een poederig patina, weet Kiefer het subtiel tot leven te wekken. Alsof het een nieuw bestaan heeft gekregen in een tijdruimte die weliswaar met de onze is verbonden maar er niettemin ver van is verwijderd.
In deze wereld is alle leven gestold. Wat overblijft is het lege landschap met de sporen en de relicten die de geschiedenis daarin heeft achtergelaten: boeken, bomen, vliegtuigen, boten. Wat ook overblijft is het woord. Het woord dat is vastgelegd in mythen en verhalen, dat onuitwisbaar voortleeft in de herinnering, voor eeuwig verbonden aan de dingen, de plaatsen en de namen.
Het is deze elementaire gelaagdheid die het werk van Kiefer zo fascinerend maakt: de materie waar het bestaan in is verankerd, de tijd die erop is neergeslagen en het woord dat er van getuigt. Dat alles samengebracht in een troostrijk beeld van de natuur die weer bezit heeft genomen van de wereld.
Volgens de Guardian is Kiefer in de Royal Academy the most exciting show in Britain this autumn. Als je dan bedenkt wat er verder nog allemaal in Londen te zien is!

Anselm Kiefer, Royal Academy, Londen, tot 15 december