Bactrius is de historische naam van Afghanistan. In zijn grote wandtekening in het Van Abbemuseum voert Bram Hermens ons terug naar de tijd van Alexander de Grote, de Griekse veldheer die in de vierde eeuw voor Christus een wereldrijk stichtte dat zich oostwaarts uitstrekte tot aan de grens van India. Bactrius maakte er deel van uit.
Ik besprak het werk al eens eerder (zie Bram Hermens, Bactrius). Inmiddels is het voltooid. Afgelopen zaterdag gaf de kunstenaar tijdens de druk bezochte finissage een toelichting.
Nog los even van wat er verder over te zeggen valt: het feit alleen al dat we gedurende enkele maanden permanent getuige konden zijn van de voortgang ervan maakt het project al bijzonder. Temeer omdat de kunstenaar zich bedient van een zeer doorwrochte, academische werkwijze. Alsof je in een tijdmachine terecht bent gekomen. Zo moeten de grote historieschilders van toen er ook mee bezig zijn geweest. Maandenlang tekenend om stap voor stap de scène op te bouwen.
Waarmee we op een interessant punt komen: de kunstenaar mag zich dan wel laten kennen als een traditioneel vakman, ‘klassiek’ kun je zijn werk niet noemen. In zijn vermenging van thema’s en stijlen en, vooral ook, het ontbreken van een ruimtelijke eenheid is het meer een photoshop-collage dan een klassieke figuurcompositie.
Allerlei werelden komen er in samen. Voor de grot met het grote Boeddhabeeld in het centrum ontvouwt zich een historisch panorama waarin behalve Alexander ook andere grote leiders figureren, samen met Afghaanse vrouwen, Amerikaanse soldaten en heel veel leeuwen en adelaren. Wie een beetje bekend is met het beeldenboek van onze kunstgeschiedenis herkent bovendien verschillende beeldcitaten. De Pietà van Michelangelo maar dan wel met een Afghaanse moeder in boerka.
Hoe het allemaal precies in elkaar grijpt wordt niet duidelijk. Dat is ook niet de bedoeling denk ik. Veeleer gaat het om een uitnodiging om met andere ogen te kijken en al doende je eigen geschiedenis te construeren. Om je te realiseren dat geen enkel beeld waardevrij is, dat alles politiek is en dat er geen principieel verschil is tussen de beeldtaal van vroeger en die van nu.
Om dit te bewerkstelligen bracht Bram Hermens een offer. Want zo moet je het toch ook noemen? Vijf maanden hard werken voor een kunstwerk dat maar twee maanden zal bestaan? Dat doe je alleen maar als er een hoger doel is gediend.
Bram Hermens, Bactrius, Van Abbemusuem Eindhoven, nog tot eind maart.