Achtenzestig jaar oud inmiddels en al zo’n veertig jaar de kunstenaar waarvan altijd weer gezegd wordt dat hij een van de invloedrijkste en belangrijkste is van zijn tijd. Maar een kunstenaar ook die nooit op ieders sympathie kon rekenen en die vaak de kritiek te beurt viel geobsedeerd te zijn door geweld. Geheel onterecht lijkt me, maar hoe dan ook, dat hij iemand is die tot de absolute top behoort, daar is eigenlijk iedereen het wel over eens.

Des te vreemder dat Nauman nooit met een groot overzicht geëerd is, althans niet met een tentoonstelling die het oeuvre als geheel in beeld bracht. Misschien dat de kunstenaar zelf hier zijn bedenkingen bij had, feit is dat het altijd gebleven is bij deelpresentaties, die – hoe indrukwekkend ook – nooit recht deden aan de consistentie van zijn visie en de vastberadenheid van zijn strategie. Dat de Amerikanen de Biënnale aangrijpen om het werk van Bruce Naumann groots te presenteren, is dan ook een zeer welkome opvulling van een al veel te lang bestaande leemte. Overigens, ze doen dit geheel in lijn met hun traditie om in superieure minachting voor alle pogingen van de organisatie om tot een thematische samenhang te komen, op de Biënnale uitsluitend gearriveerde grootheden te tonen. Grootheden als Nauman voegen zich naar geen enkel thema en als een oeuvre als het zijne op drie prominente locaties tegelijk in zijn volle glorie wordt getoond dreigt zelfs het gevaar dat de rest van de Biënnale enigszins ondergesneeuwd raakt.

Neem alleen al de presentatie in het Amerikaanse paviljoen in de Giardini: zonder meer groots! Het werk is inmiddels zo’n 20 jaar oud maar heeft nog maar weinig aan actualiteit en nog minder aan impact verloren. Integendeel zou ik haast zeggen. Waar Nauman in het verleden toch vooral aandacht trok vanwege zijn verkenningen van nog onbetreden terrein, maakt zijn werk nu vooral indruk vanwege zijn zuiver expressieve en formele kwaliteiten. Klassiek van vorm, universeel van thematiek en tegelijkertijd volkomen authentiek. Ruw afgegoten koppen in was, twee aan twee met ijzerdraad aan elkaar gebonden, zwevend in de ruimte, het kan niet eenvoudiger. Maar alles wat je van grote kunst kan verwachten zit erin.