Philippe Vandenberg, De leeuwenherder, 1998

Wat maakt dat je in de verbeeldingswereld van een kunstenaar mee gaat of niet? Vaak is het een beslissing die je op één moment neemt, puur op het gevoel. Zelden maar kom je er op terug. Hoe vruchtbaar een tweede blik kan zijn merkte ik onlangs bij Hauser & Wirth in Londen. Hier is werk te zien van de Vlaamse schilder Philippe Vandenberg (1952-2009).
De grote doeken in de hoofdruimte van de galerie maakten wel meteen indruk maar raakten me toch niet echt. Zoals dat vaker gaat. Je ziet de kwaliteit maar wat moet je er verder mee? Met de thematiek dan vooral. Een met geweld en seks beladen beeldwereld met een even persoonlijke als ondoorgrondelijke symboliek. Nogal duister en mystiek. Goed geschilderd, dat wel.
Totdat ik op de eerste verdieping bij De Leeuwenherder kwam. In drie versies hingen ze naast elkaar. Drie in witte verf gesausde stukken sloophout, ongeveer even groot, met daarop een in de natte verf aangebrachte tekst plus tekening. Ik las, vrij vertaald: De leeuwenherder zal naar me toe komen om me te helpen de duisternis te overwinnen, die me in bezit heeft genomen en me verlamt. Daaronder, in een even karige en hoekige stijl als het schrift, een tekening van de fier voortstappende herder met zijn leeuw.
Was het de boodschap of de uitvoering? Of juist de samenspraak van die twee. Hoe dan ook: het beeld kwam meteen binnen. Voor je ogen werd de leeuwenherder uit de tijd opgediept en tot leven gebracht. Met de allereenvoudigste middelen, alsof het niet anders kon dan zo. Bij eerste aanblik wist ik wie hij was, ook al had ik nog nooit van hem gehoord.

Philippe Vandenberg, Zonder titel, 1980-98

Het was alsof het slot van de deur ging. Opeens keek ik met andere ogen.
Op een van de grote schilderijen beneden was het beeld te zien van een uitgemergelde man op een bed, omringd door honden die als mensen op stoelen waren gezeten. Vraag me niet hoe precies, maar dankzij de leeuwenherder begreep ik het meteen.

Philippe Vandenberg, Selected Works, Hauser & Wirth, Londen, tot 13 april