Wat kan kunst voor ons betekenen? In een wereld op drift lijkt deze vraag er maar weinig toe te doen. De problemen zijn groot en talrijk. Wie maalt er nog om kunst?
Aan de andere kant: of we nou willen of niet, kunst is deel van ons bestaan. Immers, we leven in een werkelijkheid die zelf voor een belangrijk deel het product is van de verbeelding. Is dat niet juist wat het zo ingewikkeld maakt?
Een ding lijkt duidelijk: de tijd van de autonome kunst ligt voorgoed achter ons. Dit is ook de belangrijkste boodschap van dOCUMENTA (13): het gaat niet om de kunst zelf maar om de wereld waar zij de spiegel van is.
Dit gegeven sluit aan bij ontwikkelingen die zich ook in de wetenschap, het bedrijfsleven of de politiek voordoen. De instituten op zichzelf hebben weinig gezag meer, wat telt is hoe ze zich kunnen verbinden met een snel veranderende wereld. Alleen wie bereid is om zijn eigen rol ter discussie te stellen kan van betekenis zijn.
In Kassel is te zien hoe dit inzicht kan leiden tot nieuw en sterk werk dat uitnodigt om met andere ogen te kijken. Ik noemde al de video’s en foto’s van Harib Mroué (zie De dood in beeld). Ook het werk van Seth Price is een goed voorbeeld. Samen met modeontwerper Tim Hamilton ontwierp de kunstenaar een collectie voor het voorjaar en de zomer van 2012. Strak gelijnde witte kleding die een trendy look koppelt aan het ongenaakbare van een pantser. Uitgevoerd in stevig canvas verwijzen de jassen en broeken zowel naar het schilderdoek als naar militaire kleding. In het museum gepresenteerd als kunst en bij het Kasselse warenhuis Sinn Leffers voor iedereen als kleding te koop.
Natuurlijk, er is ook een andere kant. Niet alle kunst in Kassel overtuigt. Soms ligt de boodschap er zo dik bovenop dat er weinig ruimte blijft voor de verbeelding. Ernstiger wordt het als goede bedoelingen verward worden met artistieke kwaliteit, een misverstand dat zich steeds verder lijkt te verspreiden.
Wat allemaal niet wegneemt dat het deze zomer in Kassel te doen is. De Documenta is het grootste kunstevenement ter wereld. En dat zie je aan alles. De kwaliteit van het werk, de omvang van de tentoonstelling, de intellectuele arbeid die eraan ten grondslag ligt.
Hoe je er ook naar kijkt, hier wordt kunst getoond die ertoe doet, als kunst én als bijdrage aan de wereld.
dOCUMENTA (13), Kassel, tot 16 september