Vergeleken bij de prijs van het origineel is het een schijntje, maar  € 25.000,- voor een reproductie? Misschien toch minder idioot dan je denkt. Het Van Gogh Museum vraagt het er in elke geval zonder blikken of blozen voor. De eerste avonturier die het ervoor wil neerleggen moet zich nog melden maar dat lijkt slechts een kwestie van tijd. De kopie is namelijk zó goed dat ze niet meer van het origineel te onderscheiden is. Niet nauwelijks, ook niet een heel klein beetje. Gewoon: niet. Bovendien is de reproductie genummerd en gecertificeerd. In een beperkte oplage van 260 uitgebracht  door het instituut dat, als het om Van Gogh gaat, wereldwijd als hoogste gezag geldt.
Gisteren stond ik er voor: een ronduit verbluffende ervaring. Je kijkt gewoon naar een echte Van Gogh, in dit geval De oogst uit 1888, een van de beroemdste werken van de schilder. Met exact de kleur, de glans, het reliëf, alles. Het enige dat ontbreekt is de idee.
Beklemmend of juist bevrijdend? De toekomst zal het leren. De gevolgen zijn nog moeilijk te overzien maar zullen hoe dan ook groot zijn.
Natuurlijk het verlies van authenticiteit is al vanaf haar ontstaan een van de grote thema’s van de moderne wereld. Maar zolang de verschillen tussen origineel en kopie duidelijk waren, bleef de orde in wezen intact. Sterker nog: de reproductie mocht de uniciteit van het origineel dan wel tarten, uiteindelijk werd deze laatste alleen maar in zijn authenticiteit en echtheid versterkt.
De Relievos die het Van Gogh samen met Fuji ontwikkelde plaatst dit alles in een heel ander licht. Met het opheffen van de verschillen lijkt ook het origineel zijn aura te verliezen. Een nog moeilijk te bevatten maar wel dwingende notie.
Nog even terug naar de kijkervaring. Hoe belangrijk is die idee eigenlijk? En draai het eens om. Wie zegt jou, vanaf nu, dat je staande voor een Van Gogh in het museum werkelijk naar het origineel kijkt?
Maar nog los van dit alles: het meest opwindende en veelbelovende gevolg is dat Van Gogh’s oeuvre vanaf nu voor eeuwig is gewaarborgd. En dat niet alleen: de schilderijen kunnen nu ook volledig in hun oorspronkelijke staat worden terug gebracht. De in de loop der jaren danig verbleekte Amandelbloesem kan zijn roze tint weer terugkrijgen, de muren van De Slaapkamer kunnen weer van blauw naar het oorspronkelijke violet worden teruggezet. Met andere woorden: de tijd kan worden terug gedraaid, de originelen kunnen in een kluis en het Van Gogh Museum kan overal in de wereld nieuwe filialen openen met zijn complete collectie ‘echtere’ Van Goghs.

De Relievo van De oogst is te zien in het Vincentre in Nuenen.
Op donderdag 18 juni geef ik om 20.00 een lezing in Nune Ville over Van Gogh en Parijs.