De Documenta blijft verbazen. Uit alles spreekt een grote toewijding en diepgang maar nergens worden stellingen betrokken, dat is misschien wel het meest indrukwekkende. Hoe engagement en poëzie, ernst en speelsheid samenkomen..

Vergeleken met de brede, gevarieerde presentatie im het Museum of Contemporary Art is de tentoonstelling in het Benaki Museum veel geconcentreerder, compacter. Het parcours en de sterke thematische samenhang maken dat het geheel werkt als een essay, een fraai gecomponeerd beeldverhaal dat je met telkens weer nieuwe, verrassende wendingen steeds vaster in de greep neemt. Je komt binnen in de diepste lagen van het collectieve en persoonlijke bewustzijn, in de wereld van obscure seksuele verlangens en verdrongen ervaringen, van dromen en magie, van voodoo en mystiek.

Je ontmoet de jonge koning Boudewijn, die, nog pas uit het ei, tijdens de officiële feestelijkheden rond de onafhankelijkheid van Congo wordt ingehaald als de grote witte man. Om vervolgens door de pas geïnstalleerde president Patrice Lumumba te worden onthaald op een bijtende toespraak vol met verwijzingen naar de wreedheden die de Belgen in Afrika begingen. Lumumba die een paar weken later weer door muitende militairen werd vermoord. Bizarre gebeurtenissen die in de jaren 74-76 door Tshibumba Kanda-Matulu in meer dan honderd schilderijen zijn vastgelegd: Remembering the Present: Paintings and popular history in Zaire. Prachtige kunst die met haar wat naïeve, ‘onschuldige’ stijl des te dieper raakt aan een schijnende realiteit.

Roee Rosen, Live and Die as Eva Braun, 1995-97

Of wat te denken van de mentale trip waar de Israëlische kunstenaar Roee Rosen toe uitnodigt? Live and Die as Eva Braun is de titel van een beeldende enscenering die je verplaatst naar de Berlijnse bunker waar Hitler en zijn entourage hun laatste dagen doormaakten. Maar dat dan weer gezien vanuit de verknipte ervaringswereld van Eva Braun. Fascinerend, indringend en onmogelijk tegelijk.