Het is dat je zijn werk moeilijk onder outsider-kunst kunt rangschikken. Daarvoor is zijn naam veel te groot. Maar als het om thematiek en visie gaat had je Hundertwasser dit jaar zó op de Biënnale van Venetië kunnen tegenkomen. Precies de intensiteit en spontaniteit die ook daar de toon zet. Een interessante ontwikkeling en een extra reden voor een bezoek aan de Hundertwasser-tentoonstelling in het Cobra Museum.
Deze biedt onder de titel De rechte lijn is goddeloos een mooi overzicht van het vroege werk van de kunstenaar. Schilderijen en tekeningen uit de jaren vijftig, de periode waarin hij naam maakte als een van de pioniers van de internationale avant-garde. De tijd ook dat hij, net als veel van zijn generatiegenoten, vanuit een diep gevoelde noodzaak tot verandering naar een radicaal nieuwe kunst zocht. Weg van alle regels en gezag en met vrijheid als hoogste doel.
Wat maakt dit werk zo sterk? En, misschien belangrijker nog, wat maakt dat het nu weer zo actueel is?
Ik denk vooral door de overgave en de spontaniteit die eruit spreekt. Het ontbreken van iedere distantie ook. Grote abstracte spiralen, stadsbeelden en portretten, allemaal in over-all patronen uitgevoerd, intens van kleur en rijk gedetailleerd. Dit is kunst die voor iedereen toegankelijk is, die stroomt en die verbindt. Intuïtief, associatief, intens en met een aanstekelijk plezier gemaakt. Allemaal kwaliteiten die in onze tijd een nieuwe relevantie hebben gekregen.
Daarbij voorziet het in de behoefte aan verdieping en ook daarin sluit het naadloos aan bij de wereld van nu. De mens die innerlijk vrij is leeft in een natuurlijke verbondenheid met het bestaan als geheel. Hundertwasser vangt dit bewustzijn in beelden die van alle tijden en van alle mensen zijn. Zijn werk is evenveel moderne abstracte kunst als verbeelding van een oeroude mythische kosmologie.

Wat zo’n vijftig jaar geleden ontstond in reactie op de oorlog, dient nu weer als een kritische reflectie op een op hol geslagen wereld. Interessant hoe dit werkt.
Verhelderend ook om te zien hoe zeer dit een terugkerend thema is dat feitelijk al vanaf het ontstaan van de moderne wereld aan de orde is. Hundertwasser staat in een lange traditie. Als Oostenrijker is hij natuurlijk rechtstreeks verbonden met Gustav Klimt, maar nog verder terug bijvoorbeeld ook met William Blake. Twee eeuwen moderne wereld betekent ook twee eeuwen kunst die zich afkeert van alle vertoon en pretentie, die op zoek gaat naar het echte leven en daarvoor alle regels van zich afwerpt. In Amstelveen laat Hundertwasser als avantgardist én mystagoog zien wat hier de vruchten van kunnen zijn.

Hundertwasser, De rechte lijn is goddeloos, Cobra Museum Amstelveen, tot 5 januari