Toe aan een nieuwe kickstart? Geen beter medicijn tegen corona-moedeloosheid dan de tentoonstelling van Hito Steyerl in het Stedelijk. I Will Survive is de titel.

Weinig kunstenaars op dit moment die hoger staan aangeschreven dan Hito Steyerl. Weinigen ook die onze dolgedraaide wereld geestrijker en scherper in beeld weet te brengen dan zij. Vanaf dat ze, zo’n vijftien jaar geleden, internationaal doorbrak is haar status alleen maar gegroeid. Niet alleen als filmmaker maar ook als theoreticus en schrijver is de Duitse inmiddels een instituut op zichzelf.

In de troonzaal van het Stedelijk is mooi te zien hoe ze zich in dertig jaar tijd heeft ontwikkeld. Bij binnenkomst aan de wand links een van de werken uit de vroege jaren negentig toen ze als jonge Berlijnse kunstactiviste haar beelden nog op straat verzamelde. Rechts Drill, een video-installatie uit 2019 waarin Steyerl zich in haar volle glorie toont als de internationale sterregiseur van groots opgezette set pieces. 

Wat maakt haar werk zo goed? Het antwoord is, zoals altijd bij grote kunst, niet eenduidig. Dat Steyerl het fysieke, het tekstuele én het visuele weet samen te ballen tot één levend geheel? Dat ze je onderdompelt in een ervaring die aan alle faculteiten tegelijk appelleert? Dat door alle spektakel heen een innemende, speelse ironie voelbaar blijft?

Zeker, maar het is, denk ik, toch vooral haar visie die het ‘m doet. Een visie die zich richt op de grote actuele issues, waar je allerlei vraagtekens bij kunt zetten, maar die zó sterk is verbeeld dat je er hoe dan ook niet omheen kunt.

Heden en toekomst, fictie en waarheid, echt en namaak zijn in Steyerl’s beeldwereld niet van elkaar te onderscheiden. De wapenindustrie, het grote geld, de digitale netwerkwereld, de surveillance-samenleving, racisme, populisme en nationalisme, het komt allemaal aan de orde. Niet een op een, maar als de onderliggende thema’s van een fictieve beeldvertelling die zo verleidelijk is dat je haast vergeet waar je naar kijkt.

Geen lichte kost, dat zeker niet, maar wel een kijkervaring die je onderdompelt in het bestaan, die evenveel opwinding als verwarring teweeg brengt en die zó overtuigend is gebracht dat je er vanzelf door wordt geabsorbeerd. Kom daar maar eens om!

De tentoonstelling komt ook aan de orde in de eerste van de drie presentaties die ik dit voorjaar onder de titel Kunstzomer 22 aan de Biënnale en de documenta wijd. Meer weten: klik hier