Jeff Koons, Balloon Dog, 1994-2004

Jeff Koons La Rétrospective heet de tentoonstelling, niet zomaar een terugblik dus maar dé. Nog even los van de pretentie die eruit spreekt: is dat niet een beetje vroeg voor een kunstenaar van nog geen zestig? Aan de andere kant: Koons draait inmiddels al zo’n vijfendertig jaar aan de top mee en dat is in onze tijd een eeuwigheid.
Of het al die jaren ook echt top was? Op weg naar Parijs is er alle tijd voor een voorbeschouwing. Wat herinneren we ons nou echt van hem?
Allereerst de vitrines met stofzuigers, dáár immers begon het in de vroege jaren tachtig allemaal mee. In de tijd dat de yuppies de wereld overnamen en de jonge Jeff, nog voor dat hij als kunstenaar doorbrak, als stockbroker op Wall Street zijn slag sloeg.
Puppy, het twaalf meter hoge bloemenhondje dat in 1992 in Kassel de show stal en vervolgens de blikvanger werd van het Guggenheim in Bilbao.
Een glimmende opblaassculptuur als Balloon Dog, de meest iconische Koons die onlangs nog voor een recordbedrag van 15 miljoen dollar werd geveild.
En dan natuurlijk de tot kunst verheven porno die hij met Ilona Staller produceerde, helemaal fout en over the top maar niettemin werk waar je niet omheen kunt.
Maar verder?

Jeff Koons, Antiquity, 2011

Eenmaal binnen in het Centre Pompidou is het eerste waar je je over verwondert de veelheid en de gevarieerdheid van het oeuvre. Wat een productie! Gaandeweg raak je meer en meer ook onder de indruk van de kwaliteit en de consistentie ervan. Wat is dit goed! Van een aantal werken was je het alweer vergeten dat ze überhaupt bestonden, in de herinnering weggedrukt door de grote knallers. Nu je ze in dit grote overzicht terugziet – de eerste retrospectieve tentoonstelling van Koons in Europa – treden ze weer helemaal nieuw tevoorschijn en maken ze des te meer indruk.
Art for the child we never grew up to be noemde een criticus het werk ooit. En precies dát is het: kinderlijke verleidingskunst, maar dan voor volwassenen. Het product van een onbevangen geest die zich alles wat hem voor de voeten komt onbeschaamd toe-eigent. En dat met zoveel overtuiging doet dat het vanzelf weer wordt omkranst met het aura van onschuld.

Jeff Koons, Hulk (Organ), 2004–14

De beelden waar Koons zich van bedient zijn zo banaal, zo afgekloven en uitgemolken dat alle betekenis eruit is weggezogen. Het is echter bij uitstek deze platheid die de kunstenaar de gelegenheid biedt om te demonstreren wat kunst vermag. Om te laten zien hoe doorwrochtheid en toewijding in staat zijn om ieder object en ieder onderwerp op te tillen en van een nieuwe morele en intellectuele lading te voorzien. En dat juist een wereld zonder betekenis alle vrijheid biedt om een nieuwe te ontdekken.

Jeff Koons, La Rétrospective, Centre Pompidou Parijs, tot 27 april