Decennialang gold Anne Tilroe als de belangrijkste kunstcriticus van Nederland, de laatste jaren profileert ze zich vooral als La Grande Dame die haar licht laat schijnen op de grote vragen van de kunst van nu. Hoe verhoudt deze zich met de consumptie- en beeldcultuur, wat is de rol van de commercie en vooral ook: heeft de kunst nog een opdracht?

Wat Anne Tilroe betreft dus duidelijk wel! In een wereld in crisis is er meer dan ooit behoefte aan sociaal engagement. “Het gaat om het streven naar menselijke grootsheid” zei ze toen ze in 2008 als directeur van de beeldententoonstelling Sonsbeek in Arnhem optrad. In een artikel in de laatste Metropolis M formuleert ze het met een retorische vraag: “…durven wij, net als de avant-garde van ooit, nog te dromen van een betere mens?”.

Terechte vragen waar niemand omheen kan, lijkt me. Probleem is alleen dat kunst zich niet onder één hoedje laat vangen en niet gedijt in een dienende rol. Sterker nog: maar al te vaak blijkt politieke correctheid ronduit killing! En dat geld en kunst geen gelukkig huwelijk zouden vormen? De geschiedenis van de kunst, zowel de oude als de recente, is één grote demonstratie van het tegendeel.

Jeff Koons’ Balloon Dog in het paleis van Versailles

Ook al zou ik willen dat het anders was, ik ontkom er niet aan dat een van de opwindendste tentoonstellingen van de laatste jaren die van Jeff Koons in het paleis van Versailles was. Ook in 2008 trouwens. 100% het product van de valse machinaties van het grote geld en terecht het onderwerp van felle kritiek. Maar evengoed een groots spektakel dat lang op het netvlies bleef hangen en indringende vragen opriep. Eén foto volstaat om te verduidelijken wat ik bedoel: Jeff Koons’ uitzinnige, banale, geile, volkomen over the top Balloon Dog in een van de pronkkamers van de Zonnekoning: prachtig!