Wie voor het spektakel komt kan beter thuisblijven: Documenta 14 is een mooie, ingetogen tentoonstelling, zeker geen show van grote namen, integendeel. De organisatoren hebben bewust zoveel mogelijk afstand tot het kunstestablishment gehouden en stellen daarmee niet alleen de waan van het succes ter discussie, maar ook die van het nieuwe en het jonge.

De Documenta is ook weer een politieke tentoonstelling, wie had anders verwacht? Behoorde de politieke dimensie van kunst niet al van meet af aan tot de kern van de formule? Direct na de oorlog was moderne kunst hét middel ter loutering en verheffing, zeker in Duitsland. Daar betekende dit ook: denazificatie oftewel het resetten van het collectieve bewustzijn. Niet voor niets was in 1955 op de eerste aflevering veel ‘entartete’ kunst te zien. Niets voor niets ook was het gebeuren ondergebracht in het Friedericianum, in 1788 geopend als het eerste museum van heel Duitsland. En dan Kassel, de stad die, gelegen op de grens tussen de twee machtsblokken, bij uitstek een symbool van verzoening, vrede en harmonie zou moeten worden.

En nu dus Athene, de stad die de laatste jaren vrijwel louter negatief in beeld kwam en symbool werd voor alles wat er in Europa fout ging. Ook nu weer nodigt de Documenta uit om met nieuwe ogen te kijken. In veel werken worden lijnen geschetst die de grote bijdrage van de Griekse kunst en cultuur aan het verhaal van onze wereld verduidelijken. Learning from Athens is de titel van de show. Het Athene van vroeger maar vooral ook dat van nu.

Heel knap is hoe de samenstellers erin geslaagd zijn om mét alle engagement, een heel lichte, lucide en poëtische tentoonstelling samen te stellen. Uit alles spreekt een grote betrokkenheid maar nergens wordt het belerend of drammerig. Het politieke is, net als het historische, bijna altijd ook persoonlijk. Bovendien is er een sterke nadruk op de zintuigelijke ervaring. Je stapt binnen en je doet mee, bijna vanzelf.

K.G. Subramamyan, War of the Relics, 2012

McDermott & McCough.2001, Hitler and the Homosexuals

Stanley Wilney, schilderijen, 2008-16

Maria Lai: weefkunst die alle vooroordelen ontkracht

Ashley H. Scheirl, Glorious Restraint, 2016

Intrigerend werk van Moyra Davey, gepresenteerd zonder enige verdere informatie, ook niet in de tentoonstellingsgids

Geluidswerken nemen je mee in intens zintuigelijke ervaringen: o.a. van Katalin Ladik

Ethnografie of kunst? Wat doet het ertoe? Prachtig werk van de onlangs overleden Beau Dick

Dat alles in een licht en helder gebouw, met een schitterend uitzicht.

Lezingen Documenta 14 Athene:

Natlab, Eindhoven, za 15 april, 14.00-16.00
Van Abbemuseum, Eindhoven, ma 17 april, 14.00-16.00
Bonnefantenmuseum, Maastricht, zo 30 april, 14.00-16.00
Gemeentemuseum, Den Haag, do 4 mei, 11.00-13.00
Museum De Pont, Tilburg, za 6 mei, 14.00-16.00
MMKA, Arnhem, z0 7 mei, 14.00-16.00