De Lissitzky-tentoonstelling in Eindhoven laat precies zien hoe het niet moet. Ook bij nadere beschouwing ontkom ik niet aan die gedachte. Nog los even van de al besproken betutteling – zie De verbeelding gesmoord – en met het risico de verdenking op me te laden een persoonlijke guerrilla te zijn begonnen: hier wordt de kunst in de uitverkoop gedaan.

Het enige gezag dat de kunst in welk debat dan ook kan laten gelden is dat van de verbeelding. De Lissitzky-tentoonstelling geeft een even fraaie als navrante proeve van wat gebeurt als dit ontbreekt. Neem het voorbeeld dat ik op mijn laatste Art Update besprak: Lissitzky’s visioen van moderne hoogbouw, de Wolkenbügel. Ter gelegenheid van de tentoonstelling is van dit beroemde ontwerp een groot model gebouwd. Kosten nog moeite zijn gespaard. Ruim tweeëneenhalve meter hoog vult het gevaarte van hout en plexiglas een van de expositieruimten. Imposant, dat zeker, maar wat voegt het eigenlijk toe? Het model is zo groot dat je er überhaupt geen afstand van kan nemen en dus ook de werking ervan in de ruimte niet kunt ervaren. En bovendien, een zó groot model wordt een reëel object en verliest zijn suggestieve kracht.

Lissitzky zelf laat zien hoe het werkt. Ooit maakte hij een kleine fotomontage met een perspectivisch ingetekende Wolkenbügel. Het contrast van oud en nieuw en vooral ook de schaal van de ruimte maken de visionaire kracht van het ontwerp zichtbaar. Alles wat op de tentoonstelling in Eindhoven met grote toewijding om zeep is geholpen, komt hier volledig tot zijn recht.

De conclusie is duidelijk: als er iets is waar de verbeelding van te duchten heeft dan is het wel ijver en goede bedoelingen.