Georges Braque, Le Port de La Ciotat, 1906 / Henri Matisse, Intérieur au violon, 1916

Cézanne, Matisse, Braque en Picasso, ze hebben er allemaal kortere of langere tijd gewoond en gewerkt. In de vroege, vormende fase van hun carrière, of juist ook weer later toen ze zich hier terugtrokken uit de hektiek van het Parijse kunstleven. De Côte d’Azur was synoniem voor vrijheid en comfort. Waar anders kon een leven dat aan schoonheid en genieten gewijd was beter worden geleefd?
Gisteren, op de terugreis van een week Franse zee en zon drongen zich vanzelf de beelden op van de bijbehorende schilderijen. Braque’s Haven van La Ciotat, of Matisse’s Intérieur au violon, tijdloze hoogtepunten van La Belle Peinture, van schilderkunst zoals alleen Frankrijk die voortbracht.
Vreemd eigenlijk hoe het gegaan is. Zo’n honderd jaar geleden werden ze geschilderd en wij zien er inmiddels vooral mooie illustraties van een romantisch tijdperk in. Dat ze in hun eigen tijd werden afgewezen als een radicale provocatie van alles wat goed en mooi was, kunnen we ons nog maar heel moeilijk voorstellen. En toch was het zo, tot in New York schreven de kranten over de waanzin die van Parijs bezit had genomen.

Henri Matisse, Luxe, calme et volupté, 1904

Voor de schilders zelf ging het om het onderzoek naar een schilderkunst die zuivere kleuren en vormen voorop stelde en daarmee uitdrukking gaf aan het vrije bewustzijn van de moderne mens.
Met zijn Luxe, calme et volupté leverde Matisse in 1904 het oerbeeld van dit nieuwe levensgevoel. De schilder neemt ons mee op een verkenning van een nog onbetreden terrein van esthetische én morele vrijheid. Van een wereld waarin we zouden kunnen terugkeren naar een oorspronkelijke staat van zijn. Het zeilbootje en met name de geklede figuur bij het picknicklaken spreken van het hier en nu. De naakten, maar vooral ook de zuivere kleuren en lijnen, voegen er het tijdloze visioen van een arcadische of paradijselijke wereld aan toe.
Luxe, calme et volupté betekent zoiets als weelde, rust en wellust. Maar dan wel wellust zonder kanttekeningen of bezwaren, puur als overgave aan genot. Ieder Frans schoolkind herkent in de titel een citaat van een van de beroemdste gedichten ooit: L’invitation au voyage van Charles Baudelaire. Hierin nodigt de dichter de lezer uit op een reis naar een gedroomde, ideale wereld, een wereld waarin alles in het teken van liefde en overgave staat. Là, zegt het refrein, tout n’est qu’ordre et beauté / Luxe, calme et volupté.