Aernout Mik, Shifting Sitting, 2011
Wie het werk van Aernout Mik recht wil doen moet de tijd nemen. De beloning is er dan ook naar: dit is ronduit grootse kunst. Na recente triomfen in het MoMA en het Jeu de Paume (zie ook Kunstlente in Parijs), is het nu te zien in het nieuwe Museum Folkwang in Essen.
Traagheid is een van de middelen die kunstenaar inzet om het kijken te sturen. Lange shots, traag pennende camera’s en veel close ups. Figuren die gebiologeerd dezelfde handeling herhalen, vaak in groepen optredend, als gestuurd door één kracht. Veel aandacht voor zijdelingse waarnemingen die een voor een in het weefsel van beelden worden ingevoegd.
Vaak kijk je naar twee of drie beelden naast elkaar. Scènes uit één film die zo zijn gemonteerd dat er nieuwe verbanden ontstaan. Links de politie en rechts de demonstranten. Dan weer wordt het beeld verdubbeld met twee keer hetzelfde detail. Een jasje dat aan een hek is gebonden, links iets closer dan rechts.
Specifieke informatie over waar je naar kijkt ontbreekt. Je moet het doen met de titels: Touch, Rise and Fall, Schoolyard, Raw Footage. Toch herken je het meteen als het soort beelden dat je dagelijks bij nieuws en actualiteiten ziet. Maar wat is het nou precies? Een nachtelijke politieactie in Calais? Lichaamscontrole door de douane op Schiphol? De bizarre chaos van een beursvloer?
Ook geluid ontbreekt. Althans, je hoort slechts verwaaide flarden van omgevingsgeluiden die je maar zijdelings met de afzonderlijke beelden in verband kunt brengen.
Aernout Mik, Pulverous, 2003, zaalbeeld
Bij de ene video constateer je dat het gaat om een montage van bestaand beeldmateriaal, bij de andere kijk je naar nagespeelde scènes. Telkens moet je je kijkhouding bijstellen. Soms is het overduidelijk theater zoals in Shifting Sitting uit 2011, een film over een rechtszaak tegen Berlusconi met een zeer overtuigende look alike in de hoofdrol. Dan weer zijn het verbijsterende, echte beelden die zijn opgediept uit het archief van een of andere nieuwszender, zoals in Raw Footage, een video uit 2006 over de oorlog op de Balkan.
Misschien meer nog dan de kwaliteit van de afzonderlijke werken is het de tentoonstelling als geheel die het ‘m doet. Niet alleen versterken de video’s elkaar onderling optimaal, ook de wijze waarop ze in de ruimte werken is een ervaring op zich. Lopend door de tentoonstelling heb je het gevoel alsof je letterlijk deel uitmaakt van de ruimte van de geprojecteerde beelden. Deze krijgen daarmee bijna de plastische kracht van gebeeldhouwde groepen.
Aernout Mik, Pulverous, 2003
Nog één ding. De tentoonstelling is te zien in de alom bejubelde nieuwbouw van het Museum Folkwang in Essen. Funkelnagelneu. David Chipperfield is de architect. Inderdaad hele mooie architectuur maar als je het mij vraagt ook een ongenaakbaar en kil gebouw. In elk geval precies het museum waar niemand meer op zitten te wachten. Behalve dan de deftige stichtingen en bedrijven die het financierden.
Aernout Mik, Communitas, Museum Folkwang Essen, t/m 31 januari