Edvard Munch, Inger Munch, 1892 / Vincent van Gogh, De Italiaanse, 1887

Alleen al het portret van Inger. Heb ik altijd al een fascinerend schilderij gevonden, nu pas weet ik waarom. Die monumentale leegte en dan haar figuur, enigszins beschroomd, bijna verontschuldigend en toch superieur. Allemaal dingen die je pas echt ervaart als je het schilderij op ware grootte voor je ziet. Hoe de schilder de leegte van het bestaan tot onderwerp maakt door háár net even buiten het midden te plaatsen. Het feit ook dat ze geen voeten heeft. Vrouwen zonder voeten, één van de beeldvondsten waarmee Munch ze tot verschijningen maakt. Het portret van Inger is een van de eerste werken waarin hij dit toepast. Alsof ze je, van de zwaartekracht bevrijd, vanuit een andere werkelijkheid tegemoet treedt, op de drempel van het zijn en het niet-zijn.
Munch : Van Gogh is een geweldige tentoonstelling, in alle opzichten. Haast overdadig rijk. Je weet niet waar je beginnen moet, zoveel topwerk zie je maar zelden verenigd.
Verwant en toch zo verschillend versterken de werken elkaar optimaal. Alsof ze hun ware kracht pas tonen nu ze door hun gelijke worden uitgedaagd. Van Gogh’s Het gele huis naast Munch’s Rode wingerd, twee keer een zelfportret als schilder, ook al zijn de combinaties soms wat voor de hand liggend, ze werken wél.

Edvard Munch, Zelfportret met fles wijn, 1908

Soms is het ook geen vergelijk: Munch’s Hooier valt in het niet naast Van Gogh’s Korenveld met maaier. Omgekeerd: naast De schreeuw houdt geen enkel werk stand, ook niet als Van Gogh de maker is. De laatste is de grotere schilder, heeft zuiver in termen van verf en kleur meer in huis. Munch is meer een kunstenaar die zijn beelden bedenkt. Een schilder ook die het zichzelf en de kijker niet altijd makkelijk maakt. In veel van zijn werken maakt hij gebruik van een weke toets en wat vuile kleuren, ‘zwakten’ die hij bewust zoekt om ruimte te scheppen voor de psychische dimensie van zijn kunst. Zoals in Zelfportret met een fles wijn. Een schilderij dat helemaal apart staat: beklemmend mooi.

Munch : Van Gogh, Van Gogh Museum Amsterdam,  tot 17 januari

Vanaf 11 oktober geef ik op drie plaatsen een inleidende lezing op de tentoonstelling:

zondag 11 oktober 14.00-16.00 Bonnefantenmuseum, Maastricht
zondag 18 oktober 14.00-16.00 Van Abbemuseum, Eindhoven
zondag 1 november 14.00-16.00 Museum De Pont, Tilburg ( gewijzigde datum!)

Klik voor aanmelding op Maastricht, Eindhoven of Tilburg