Not moral enough, waren volgens Roy Villevoye de woorden van directeur Okwui Enwezor toen deze zijn inzending voor Documenta XI afwees.

Een hard maar vooral ook onterecht oordeel. Als er één kunstenaar is die zich moreel opstelt dan is Roy Villevoye het wel. Niet met de veelal betuttelende en politiek correcte kunst waarmee Enwezor de zalen in Kassel vulde, maar met even indringende als verwarrende beelden die getuigen van de behoefte om dieper in de werkelijkheid door te dringen.

Al meer dan twintig jaar verbindt de kunstenaar zijn werk en leven  met dat van de Asmat, een natuurvolk in de binnenlanden van Nieuw-Guinea dat pas in de jaren dertig van de vorige eeuw werd ‘ontdekt’ en in één generatie van de prehistorie naar onze wereld is gekatapulteerd. Hoe beide werelden en beeldculturen elkaar spiegelen en met elkaar verweven zijn, dat is het thema van zijn werk.

In Presents, een werk uit 1995, zien we drie Asmat gehuld in door de kunstenaar meegenomen T-shirts in de drie primaire drukkerskleuren cyaan, magenta en geel. Het recentere The Fifth Man toont de kunstenaar zelf temidden van vier Asmat. Drie van hen plus Villevoye zijn gehuld in Osama Bin Ladenshirts, een vierde Asmat in zijn dagelijkse kloffie.

Nothing in art is so true that its opposite cannot be made even truer. Jasper Johns raakte met deze woorden de kern van de zaak. In de kunst bestaat geen waarheid, er is geen ja of nee, geen goed of fout. Twee en twee is er niet altijd vier en licht en duisternis kunnen één zijn. Misschien verwarrend, maar daarom niet minder betekenisvol, integendeel zou ik haast zeggen.

Ik kom erop naar aanleiding van mijn gesprek met Steven ten Thije van het Van Abbemuseum over kunst versus maatschappij en politiek (zie Laar poer laar). Het werk van Roy Villevoye stelt deze vraagstelling op scherp en levert tegelijkertijd een fraaie illustratie bij Johns’ uitspraak. Heel geschikt lijkt me om het in deze context over te hebben.