Oskar Kokoschka, Portret van Adolf Loos, 1909, detail

Een geweldige schilder, meegesleurd door het drama van zijn tijd en lijdend aan een diepe onrust. Vervuld van twijfel, afhankelijk van de steun van derden en met een grote honger naar erkenning: de standaardingrediënten van een onevenwichtige carrière. De tentoonstelling van Oskar Kokoschka in museum Boijmans brengt het scherp in beeld. Van de prachtige portretten uit periode rond de Eerste Wereldoorlog tot aan het soms lamentabele late werk.

Oskar Kokoschka, Portret van Carletto Ponti, 1970

Goed dat men het allemaal laat zien en je zo een blik gunt op een schildersleven als geheel. De mislukkingen zijn in dat perspectief minstens zo intersant als het sterke werk. Al was het maar omdat je ze zo zelden ziet. Punt is wel dat het museum ook bij de mindere werken vasthoudt aan die dodelijk objectief-positieve toon die blijkbaar voor zaalteksten is voorgeschreven. Waardoor je bij het portret van Carletto Ponti, zoontje van Carlo Ponti en Sophia Loren, nietszeggende onzin krijgt voorgeschoteld als: “De fauteuil en de beentjes van het kind vervagen naar de rand van het doek toe. Door de nadruk op het gezichtje citeert Kokoschka zijn vroege portretten. Daarin ging ook alle aandacht naar gezicht en handen.”
Wie bedenkt zoiets?

Oskar Kokoschka, Affiche voor Der Sturm, 1910

Een vroeg portret dan maar. Zoals dat van Adolf Loos, de dandy en provocateur, maar vooral ook de radicale architect die de grote steun en toeverlaat was van de jonge Kokoschka. Geschilderd in 1910, in de jaren dat een unieke kruisbestuiving van kunst, muziek en denken de hele Weense scène op stelten zette.
Wat de tentoonstelling vooral ook laat zien is dat Kokoschka, hoe groot ook als schilder, in de eerste plaats een tekenaar is. De lijn als instrument om tot de diepere psychische lagen door te dringen, dáár lag zijn unieke talent. De beroemde kop die hij maakte voor een affiche van Der Strum blijft onovertroffen.

Oskar Kokoschka, Mensen en beesten, Museum Boijmans Rotterdam, tot 9 januari