Fiona Tan, Options & Futures, 2014

Intern was het al langer bekend, gisteren berichtten zowel NRC als Volkskrant erover: de Rabobank sluit de Kunstzone, de permanente expositieruimte die sinds de opening in 2010 het nieuwe internationale bestuurscentrum in Utrecht van een verrassende entree voorzag. Heel jammer, voor de kunst, voor de bank en natuurlijk ook voor de direct betrokkenen. Mijzelf incluis.

Fiona Tan, Options & Futures, 2014

‘Bezuinigingen’, heet het dan. Nou ja. Cijfers worden niet bekend gemaakt, maar waar hebben we het hier over? Nul komma nul nul nul nul één procent van de omzet? Geld is niet het punt, duidelijk is wel dat de bank wil versoberen om iets terug te winnen van haar imago van degelijkheid en betrouwbaarheid.
Zou de kunst daar een smet op hebben geworpen? Wie zal het zeggen, beeldvorming volgt zijn eigen wetten. Feit is ook dat voor wie een stok zoekt om te slaan de Kunstzone een wel heel aanlokkelijke mogelijkheid biedt.
Toegegeven: een beetje vreemd gezicht was het altijd wel: al die bankmensen in onberispelijke pakken en dan die vrolijke anarchie van de kunst. Nog vaak behoorlijk radicaal ook: Alicia Framis, Fernando Sànchez Castillo met zijn Tank Man, en nu als zwanenzang een prachtige presentatie van Fiona Tan, ook niet mis als het om een kritische blik op de wereld gaat.

Fiona Tan, Options & Futures, 2014

Het feit alleen dat dat kón. Dat een grote bank niet schuwde om haar maatschappelijke en politieke betrokkenheid te laten zien en daarbij moeilijke onderwerpen aan te kaarten. Dat kunst werd ingebracht als venster op de wereld, zowel voor de bezoeker als voor het personeel. In de ogen van menigeen een ongewenste frivoliteit, voor vele anderen toch vooral ook een blijk van durf en visie.
Was dat laatste maar waar. Hoe uitdagend de tentoonstellingen ook waren, van een samenhangende beleidsvisie was geen sprake. De Kunstzone was een prikkelend uithangbord, dat vooral. Wat kunst voor het bedrijf kan betekenen, welke bijdrage ze kan leveren aan de interne processen, het zijn vragen die nooit echt aan de orde zijn geweest. Met als gevolg dat de kunstcollectie en de Kunstzone altijd wezensvreemde aanhangsels zijn gebleven.

Fiona Tan, Options & Futures, 2014

De Rabo staat hierin bepaald niet alleen. Toen de tijd erom vroeg kochten veel bedrijven, banken voorop, kunst als aankleding van hun werkruimten én als versterking van hun imago. Nu met de crisis dat laatste in het tegendeel dreigt om te slaan kiest men schielijk voor een defensieve strategie. Jammer en ook niet erg slim, want wie vooruit kijkt ziet een wereld die steeds verdergaand uit beelden is opgebouwd, die meer en meer aan onze grip ontsnapt en waarin de denkwereld en de werkmethoden van de kunst een steeds grotere relevantie krijgen.

Fiona Tan, Options & Futures, Rabo Kunstzone, tot 19 september