Art Update


Reiken naar de sterren

De oerknal bestaat echt. Dankzij een afdruk van zwaartekracht-golven weten we het nu zeker. Ontstaan in de allereerste milli-milli-milli-seconden van het universum, vlak na het moment dat tijd, ruimte en materie in één klap uit een enorm heet punt met een oneindige dichtheid zijn ontstaan.
Heel opwindend natuurlijk en heel begrijpelijk dan ook dat het nieuws de wetenschappelijke wereld in een verhoogde staat van opwinding bracht.
Een punt is wel dat de deskundigen die op tv uitleg kwamen geven niet de verleiding konden weerstaan om met rode konen te suggereren dat deze ontdekking ons dichter bij de ontrafeling van het mysterie van het bestaan heeft gebracht.
Hoezo dan? Waar we eerst voor de onmogelijke opdracht stonden om ons een voorstelling van de oneindigheid te maken moeten we nu proberen te begrijpen hoe het universum in één klap uit het niets is ontstaan. De oneindigheid of het niets? Of god? Zeg het maar!
Niet dat ik vind dat dit soort onderzoek loos is, integendeel. Laat de wetenschap vooral verder gaan met haar zoektocht naar fenomenen die niet voorstelbaar maar wel aantoonbaar zijn. Laat haar vooral telkens nieuwe lagen aanboren die onze verbeelding tarten, maar laten we haar wel vragen om haar bevindingen te voorzien van een bijsluiter: ultieme kennis is niet voorhanden!
Het kan niet vaak genoeg gezegd worden: wetenschap is alleen waar zolang het over wetenschap gaat. Alle successen die ze heeft geboekt ten spijt, de grote vragen liggen simpelweg buiten haar bereik. Dat vindt ze zelf trouwens ook: wie zich hier wel mee bezig willen houden wordt immers resoluut geweerd. De filosofie kan ervan meepraten. De kunst al helemaal.
De Franse denker Gilles Deleuze was er heel duidelijk over. Wat de wetenschap doet is hetzelfde als het jongetje dat altijd wil winnen: eerst zelf de spelregels bepalen en vervolgens iedereen die zich daar niet aan onderwerpt buiten sluiten. Zó kan ik het ook!

De grote vraag blijft mét dit alles: hoe geven we plaats aan het mysterie van het bestaan?.
Heeft de kunst het antwoord? Ik denk het niet, de kracht van kunst is nu juist dat ze – in tegenstelling tot de wetenschap – geen antwoorden zoekt maar vragen stelt. Ze doet dat door op het bestaan af te stappen in al zijn ongrijpbaarheid, zijn paradoxen, en schoonheid. Om er zo dicht mogelijk bij te komen.
Aanleiding voor deze bespiegelingen is mijn optreden donderdag a.s. in de Maaspoort in Venlo, tijdens een benefietavond voor Kidsbase. Het thema wordt aangereikt door wetenschapsjournalist Govert Schilling die zijn gehoor zal voorhouden dat  ‘Een van de weinige kindervragen die volwassenen niet kunnen beantwoorden, is wat oneindigheid is, of hoe groot het heelal’.
Ik zal hierbij aansluiten met wat de kunst ons op dit punt leert. Over eeuwige schoonheid en de melancholie van de verloren onschuld.