Het vlinderdasje werd zijn beeldmerk. Een heel simpel teken, makkelijk herkenbaar en precies de spijker op de kop. 100% René Daniëls, de schilder die met zijn speelse ‘beeldgedichten’ in de jaren tachtig in korte tijd uitgroeide tot een internationale grootheid. Als vlinderdasje is het een decoratief element in het platte vlak van het schilderij. Kijk je net even anders dan wordt het de perspectivische weergave van een kamer. Het platte schilderij verandert in een venster op de driedimensionale wereld.

Met dit soort geestrijke dubbelzinnigheden trad René Daniëls in de voetsporen van grootheden als Marcel Duchamp en René Magritte. Het beroemdste schilderij van de laatste – Ceci n’est pas une pipe – stelde hetzelfde elementaire inzicht al een halve eeuw eerder aan de orde. Elk beeld is, net als elke tekst, opgebouwd uit tekens waarvan de inhoud niet vastligt. De context bepaalt of we kijken naar ‘een vlinderdasje‘ of ‘een kamer’.  Een heel wezenlijk inzicht dat met de opkomst van de beeldcultuur in de jaren na de oorlog een steeds grotere relevantie heeft gekregen.

Maar dat is niet alles. Wat de doeken van René Daniëls vooral ook zo sterk maakt is dat stijl en thematiek elkaar perfect aanvullen. Een intuïtieve en associatieve denkwereld gaat samen met een luchtige, haast terloopse schilderwijze. Je zou het ook zo kunnen zeggen: het is werk met een hoge connectiviteit, gedacht als een propositie die open staat voor alle mogelijke aanvullingen en veranderingen.

Gisteren was ik al even binnen op de tentoonstelling in opbouw. Vanmiddag om 15.00 is de officiële opening met speeches door Manuel Borja-Villel, directeur van het Reina Sofía in Madrid en Charles Esche, directeur Van Abbemuseum. Wellicht in aanwezigheid van de kunstenaar, die nu voor het eerst ook weer recent werk toont.

Een uitbundige presentatie met alle bekende toppers. Schilderkunst van een zeldzame kwaliteit. Actueel en uiterst vitaal, ook vijfentwintig jaar na dato.

René Daniëls, Een tentoonstelling is ook altijd deel van een groter geheel, Van Abbemuseum Eindhoven, tot 23 september