Barnet Newman, Cathedra, 1951, collectie-opstelling 2018
Het was, op z’n zachts gezegd, wel even schrikken en ook nu nog is mijn twijfel groot. Is dit werkelijk de aangewezen weg? Als dit school gaat maken, zal alles anders worden. Stedelijk Base is niets minder dan een radicale breuk met het verleden.
De pers vatte het nogal luchtig op. Als het al over iets anders ging dan de ingenieuze herinrichting van Rem Koolhaas of de kosten die met twee miljoen drie keer zo hoog uitvielen dan geraamd, was het de behoefte van het museum om een groter deel van de vaste collectie te kunnen laten zien.
Ja natuurlijk, wie niet, maar om het zó te doen?
Wat de nieuwe opstelling met de getoonde werken doet en hoe het je blik stuurt, er was nauwelijks aandacht voor. Dat terwijl hier juist de crux zit. Stedelijk Base brengt je in een heel nieuwe verhouding met kunst. Zózeer dat je je bij een aantal werken moet afvragen wat er nog van ze overblijft.
Barnet Newman, Cathedra, 1951, collectie-opstelling 2018
Twee foto’s van Cathedra van Barnett Newman, een van de toppers uit de collectie, ter illustratie: de eerste genomen direct na de heropening van het museum in 2012, toen de zalen van de oudbouw met veel zorg nieuw waren ingericht, de tweede zoals het schilderij nu is te zien in de kakofonische veelheid van Stedelijk Base. Het verschil kan niet groter zijn. De tempel is ingeruild voor het warenhuis.
Je ziet meteen dat de Newman in deze nieuwe omgeving niet op zijn plek is, om niet te zeggen: om zeep is geholpen. Wat je meteen óók en met evenveel overtuiging constateert is dat de oude opstelling niet meer van deze tijd is: wat een plechtigheid, wat een pretentie! Staat diezelfde Newman niet ook voor een wereld waar we, om goede redenen, radicaal afstand van hebben genomen? Met de nieuwe opstelling wordt deze vraag voor het eerst hardop gesteld.
Heel spannend, want als je even meegaat in dit denken kom je tot relevante, nieuwe noties. Zoals dat in een kleurrijke, diverse wereld ook de kunst een nieuwe plaats moet krijgen. En dat in onze gedemocratiseerde cultuur gelijkschakeling het grote thema is. Stedelijk Base is een poging om hierbij aan te sluiten.
Stedelijk Base is een van de onderwerpen van de komende Art Update-lezing. Klik hier voor meer informatie en inschrijving.