Edouard Manet, L’Amazone, 1882, detail

Gisteren kwam de catalogus van de Manet-tentoonstelling in Londen binnen. Volgende week ga ik het allemaal live zien, maar mijn twee favorieten heb ik alvast aangekruist: L’Amazone uit 1882 en het drie jaar eerdere Mme Édouard Manet dans la Serre.
De eerste is makkelijk te plaatsen. In een van zijn laatste werken laat de schilder zich nog een keer helemaal zien als een superieure chroniqueur van zijn tijd. Of het nu genrestukken of portretten betreft, in elke figuur die hij vastlegt gaat het niet alleen om de persoon maar ook om de wereld die hij of zij vertegenwoordigt. Zoals deze trotse dame, het prototype van een rijke Parisienne uit de late 19e eeuw, een socialite die het zelfbewustzijn toont van de nieuwe burgerlijke elite die zich overgaf aan een nieuwe vrijheid en welvaart.

Edouard Manet, Madame Manet dans la Serre, 1879

Het tweede portret is een van de mooiste en een van de meest intrigerende die ik van de schilder ken. Mme Édouard Manet, zo was dat toen. Als vrouw was je een soort verlengstuk van je man, althans als het om zijn publieke persoon ging. Suzanne Leenhoff heet ze, al zo’n dertig jaar de levensgezellin van de schilder. Eerst in het geheim, vanaf 1863 ook als Madame Manet. Haar verschijning aan de zijde van de schilder riep nogal wat verbazing op. “Een echte Hollandse” schreef een vriend in een brief, en dat was niet persé als compliment bedoeld. En, laten we eerlijk zijn, ook voor ons blijft het moeilijk om de stevige Suzanne te zien naast de kunstenaar die we als geen ander vereenzelvigen met het mondaine leven in de stad van de liefde.

Edouard Manet, Madame Manet dans la serre, 1879, detail

Manet beantwoordt onze twijfels met een portret dat een en al warmte en genegenheid is. Zozeer dat je je als kijker bijna een binnendringer voelt. Suzanne, helemaal op haar gemak,  een beetje onderuit, handen op de buik, rustig keuvelend over maakt niet uit. De tijd staat stil, de wereld is ver weg, het geluk tastbaar.
Suzanne Leenhoff uit Zaltbommel. Het verhaal gaat dat Franz Liszt haar als jong meisje piano hoorde spelen. Hij was op reis door Nederland en spoorde haar aan om naar Parijs te komen. Wat ze deed, samen met haar moeder en haar broers, om piano te studeren, als pianolerares bij de familie Manet terecht te komen en aldaar op haar twintigste zwanger te raken van óf de achttienjarige Edouard, óf diens pa. Enfin, stof te over voor een nieuwe reeks presentaties in mijn serie monografieën. Overigens, die over Matisse start op 2 april, zowel in Eindhoven als in Maastricht (klik hier voor informatie).

Manet, Portraying Life, Royal Academy Londen, tot 14 april