Het beeld van oude vrouwen die met hun karretjes door de stad trekken en luidkeels hun waar aanprijzen: “Thee, koffie, cappuccino!”. Boris Mikhailov ontleende er, zonder ironie, de titel van zijn nieuwe fotoboek aan. Cappuccino als het alom tegenwoordige product van een kosmopolitische wereld waarin desintegratie en verval samengaan met de opkomst van een nieuwe vrijheid en welvaart.

Dat het er met die laatste nog niet zo wil vlotten laat onverlet dat dit proces nergens duidelijker zichtbaar is dan in de landen van de voormalige Sovjet-Unie.

Boris Mikhailov zoomt er op subtiele wijze op in door telkens weer terug te keren naar de tramhaltes, de pleinen en de parken in zijn woonplaats Kharkov in de Oekraïne. Om de mensen te fotograferen op de plekken waar ze elkaar ontmoeten en waar de nieuwe tijd zich toont in de brede lagen van haar ontwikkeling. Van het leger van verpauperde en verwaarloosde ouderen tot de met mobieltjes bewapende, modebewuste jeugd. Met daartussenin alle mogelijke groepen die herinneringen aan een oude wereld in stand houden, maar zich evengoed in een nieuwe, eigentijdse gedaante manifesteren.

Prachtig hoe het allemaal in de beelden samenkomt. Neem de twee foto’s hierboven. De man links lijkt op weg naar een bijeenkomst wat verderop. De communistische staat mag dan ingestort zijn, overal wapperen nog de rode vlaggen ten teken dat de partij nog altijd springlevend is.

Kent het collectivisme hier niet diepere gronden? Geworteld in de ziel van de noordelijke steppenvolken? Vragen als deze dringen zich vanzelf op. Net als het besef dat de tijd hier stil heeft gestaan. De man werpt een waarderende blik op de vrouw rechts. Natuurlijk, de fotograaf doet dit door de foto’s tegenover elkaar te plaatsen, maar opeens zijn we terug in de jaren ’60 en kijken we naar de wereld van de film. Voor ons nostalgie, hier levende realiteit.

Zo’n twintig jaar geleden, direct na de val van de Muur verwierf Boris Mikhailov internationale faam als de chroniqueur van een volledig uitgeholde, vermolmde wereld die in enkele jaren tijd volledig in elkaar stortte.

Met de indringende foto’s van zijn nieuwe boek dringt hij door in de ziel van ónze tijd, de vroege 21e eeuw. Hij doet dit van binnen uit, met het oog van de betrokken kijker die zijn camera gebruikt om precies die afstand te creëren die het mogelijk maakt om goed te kijken. Alle schoonheid en vervoering die je als kijker ervaart is volledig een met het leven zelf.

Boris Mikhailov, Tea, Coffee, Cappuccino, 2010, Walther König Verlag, ISBN 978-3-86560-877-2