Stel je voor: je loopt een museum binnen en tussen de werken uit de vaste collectie hangt een aantal werken uit andere musea. Wat je niet weet is dat dit replica’s zijn, namaak dus. Geen echt goede kopieën zoals je in tweede aanleg zult constateren, maar wel goed genoeg om je even op het verkeerde been te zetten.

Laten we de proef op de som nemen. Van de twee werken hierboven is een het origineel en het ander nep. Wat zijn de verschillen?
Femme au chapeau is de titel, een schilderij van Henri Matisse, een van de sleutelwerken uit de geschiedenis van de moderne kunst, in het bezit van het San Francisco Museum of Modern Art en nu, als replica op ware grootte, te zien op de tentoonstelling The Making of Modern Art in het Van Abbemuseum in Eindhoven. Maar welke van de twee is het nu eigenlijk?
In het Van Abbe hangt dus de replica en mede omdat er ter plekke niets te vergelijken valt, maakt deze haar rol als stand-in met verbluffend gemak waar. Hetzelfde geldt voor de kopie van Le baigneur van Cézanne, nog zo’n werk dat een hoofdrol speelt in de sage van de moderne kunst. Ook niet erg goed geschilderd trouwens, maar ook hier word je weer even aan het twijfelen gebracht.
Twijfel zaaien, dat is precies wat The Making of Modern Art beoogt. Twijfel die je beter doet kijken en je doet beseffen hoezeer je in kaders gevangen zit. Matisse en Cézanne, zijn het niet namen die zó groot zijn dat niemand ze meer ter discussie durft te stellen? En zijn zij niet bij uitstek ook de ‘gemaakte’ kapstokken van een politiek en ideologisch gekleurde geschiedenis?
Bizar is het natuurlijk wel, een museum dat de integriteit van kunstwerken bewust schendt alleen om een punt te kunnen maken. En dat trouwens niet alleen doet met beroemde iconen als Femme au chapeau en Le baigneur maar ook met de werken uit de eigen collectie die er naast zijn gehangen. Typisch het Van Abbe, het museum dat zich opwerpt als bastion van anders denken en dat bij alles wat het doet een alternatief wil bieden voor het dominante verhaal van de westerse cultuur. Voor de ontmanteling van de laatste zijn blijkbaar alle middelen geoorloofd. Eigenlijk helemaal fout, maar aan de andere kant: waarom zouden we de uitdaging niet aangaan? Kijk nog een keer naar de twee schilderijen hierboven en je weet waarom de kunst uiteindelijk weinig te vrezen heeft.

The Making of Modern Art is een van de tentoonstellingen die op de komende Art Update-lezing aan de orde komen. Het programma van de lezing krijgt al langzaam vorm. De komende weken volgen meer posts en als je hier klikt krijg je meer informatie.