Bruce Nauman, The True Artist, 1969

Het klinkt misschien pedant maar toch is het zo: ik probeer zo min mogelijk boeken te kopen. In mijn vak kan dat ook moeilijk anders, voor je het weet verzuip je erin. Denk alleen maar aan de catalogi van al die tentoonstellingen!
Bovendien, het meeste dat uitkomt is niet echt de moeite. Vaak zijn het louter kijkboeken, snel geproduceerd, lekker om één keer door te bladeren, maar ook niet meer dan dat. De serieuzere uitgaven zijn vaak weer onleesbaar, in dorre taal geschreven, meer betrokken ook op de wetenschap dan op de kunst zelf. Echte goede uitgaven, dat wil zeggen, mooi geïllustreerd, goed geschreven en daarbij recht doend aan wat kunst tot kunst maakt, komt je niet zo vaak tegen.

Bruce Nauman, One Hundred Live and Die, 1984

Des te meer reden tot jubel als dat wel weer eens het geval is. Temeer als het daarbij gaat om een absolute grootheid, de man die de afgelopen vijftig jaar als geen ander de bakens verzet heeft en tegelijkertijd de grote hoeder van de kunst is geweest: Bruce Nauman, zijn naam kan wat mij betreft niet groot genoeg worden geschreven.
The True Artist is de titel. Ontleend aan een reeks vroege werken en hét grote thema van het oeuvre als geheel. Wat betekent het om een ‘echte kunstenaar’ te zijn, om te denken en te handelen in termen van een taal die zijn eigen wetten kent, zijn eigen logica en waarheid? Nauman is zijn leven lang consequent op zoek geweest naar een antwoord. Met als resultaat een oeuvre van een ongekende dichtheid en kracht, wars van alle vertoon, altijd recht op het doel af.
Dezelfde vraag vormt ook de kern van de zeer verhelderende tekst van Peter Plagens. Nauman komt eruit naar voren als een mathematische, filosofische geest die vanuit een een zekere distantie naar de wereld kijkt, maar ook als een kunstenaar die met een geweldig beeldend vermogen uitdrukking geeft aan dat wat het bestaan zo tragisch, zo ongrijpbaar en zo groots tegelijk maakt.

Bruce Nauman, Hanging Carousel (George Skins a Fox), 1989

Twee van mijn favorieten nemen ook in de monografie een vooraanstaande plaats in: Nauman, One Hundred Live and Die en Hanging Carousel (George Skins a Fox). Met name de laatste. Ik zag de installatie voor het eerst op de Biënnale van 2009 (zie ook Bruce Nauman). Zelden heeft een werk me zó geraakt als dit. Recht door de ziel. Het denken erover gaat nog steeds door maar, zoals echte kunst betaamt, geen enkele poging tot interpretatie doet recht aan wat de waarneming ervan oproept.

Peter Plagens, Bruce Nauman, The True Artist, Phaidon, 2014