Het is natuurlijk Ulay’s stijve die het ‘m hier doet. Hoewel Installation One zich niet zomaar laat verklaren is het in principe een makkelijk kunstwerk. Veel tekst heb je niet nodig, het beeld doet het werk.
Typisch kunst van de jaren zeventig: grensverleggend en provocerend. We schrijven maart 1979. Kunstcentrum de Appel in Amsterdam presenteert Installation One, de eerste installatie van het beroemde performance-duo. De bovenste foto is gemaakt tijdens de opname van het filmpje dat op een van de wanden werd geprojecteerd. Een loop met een liggende Ulay en een rechtop zittende Marina. Hij kijkt strak naar het plafond, zij naar de muur. In het midden vormt Ulay’s eeuwigdurende erectie de verticale as die beiden verbindt.
Naast de projectie bestaat de installatie uit een grote houten propeller die met zijn van muur tot muur reikende bladen zo’n twintig centimeter boven de grond continue doordraait. Film en object leveren twee keer dezelfde sculptuur op. In verschillende media en materialen uitgevoerd, de een stilstaand en de ander bewegend, maar als constructie of vorm gelijk. Voor wie dit beeldrijm een keer ziet opent zich een oneindige reeks van associaties en gedachten.

Installation One is een van de werken die ik beschrijf voor de nieuwe tentoonstelling van de Rabo Kunstcollectie. Ik heb er nog zo’n veertig te gaan en ben nu ongeveer halverwege. Over een maandje moet het klaar zijn. Eigenlijk een waanzinnige klus. Maar ook heel leerzaam en leuk. Stel je voor: elke dag krijg je een of twee kunstwerken voor je neus. Je verzamelt wat informatie, je leest er wat omheen om vervolgens in een stukje van zo’n half A-viertje de kern ervan proberen te vangen. Zo compact, helder en toegankelijk mogelijk.
Aan het bestaande tekstmateriaal heb je meestal weinig. Vaak veel te afstandelijk en saai. Je kunt trouwens maar beter niet te veel lezen. Waar het om gaat is de sleutel, díe informatie die je nodig hebt om binnen te komen. Soms heb je hiervoor aan het werk zelf genoeg, soms moet je ook iets meer weten van de achterliggende feiten of gedachten.
In september zijn de werken te zien in de Rabo Kunstzone in Utrecht. Zo’n tachtig schilderijen, objecten en foto’s die allemaal tot de conceptuele kunst gerekend kunnen worden. Kunstenaars van nu ontmoeten daarbij een aantal van de grote pioniers uit de jaren zestig en zeventig. Uit de tijd dat de bakens op alle fronten verzet werden, de kunst van een radicaal nieuwe grondslag werd voorzien en een erectie nog heel wat teweeg kon brengen.
Wordt vervolgd.