Dat Merel Bem in de Volkskrant de tentoonstelling van Katja Mater in Marres met vier sterren beloonde is te begrijpen. Je constateert het eigenlijk al meteen bij binnenkomst: dit is werk dat klopt. Uit alles spreekt een even grote consistentie als toewijding, evenveel kunde als visie.
Zó zie je het zelden meer. Kunst die zich louter beroept op de kracht van haar eigen taal en lak heeft aan de mallemolen van de beeldcultuur. Kunst ook die een bijna vanzelfsprekend gezag laat gelden. Heel natuurlijk alsof dat nooit ter discussie heeft gestaan. Katja Mater suggereert dat het kan.
Zoals ‘ware kunst’ betaamt zijn haar werken meer proces dan product. Of anders gezegd, alles wat ze aan visuele genoegens te bieden hebben komt logisch en natuurlijk voort uit het werk- en denkproces dat eraan ten grondslag ligt. Met als resultaat een schoonheid die zich niet van zichzelf bewust is. Échte schoonheid dus.
Wat het ook heel intrigerend maakt is dat je niet precies weet waar je naar kijkt. Is dit fotografie of schilderkunst? Strikt genomen, als het om het medium gaat het eerste. Maar eigenlijk ook weer allebei. Neem de werken hierboven. Wat je ziet zijn foto’s van een schilderproces, opnamen van de verschillende fasen van een sessie waarin de kunstenaar muurvlakken van een zelfgebouwde ruimte met zwarte verf bedekte. Met een volkomen abstract beeld als resultaat.

De constructie, een complexe structuur van gevouwen wanden met kijkgaten, staat erbij. Als een kunstwerk apart, maar ook ter verduidelijking van het werkproces. Daar komt overigens nog heel wat uitleg in tekst bij kijken. Wat ik begrijp is dit: in een aantal stappen en lagen zijn de binnenwanden zwart geschilderd. De gaten zijn de oogpunten van de camera waarmee dit proces – ook weer laag over laag, belichting over belichting – op de foto is vastgelegd.
Precies op dit punt bekroop me de twijfel. Ik was nog in afwachting van de clue van het verhaal, de onthulling van een nieuwe, mij nog onbekende zienswijze. Maar dit was het dus! De foto’s bleken de visuele verslaglegging te zijn van een bedacht proces. Heel mooi en sfeervol werk, maar de belofte van een nieuw zien was slechts een illusie. Meer proces dan product, dat zeker. Maar als het proces zó is ingericht dat het een van te voren bedacht resultaat oplevert, ben je dan niet weer terug bij af?
De twijfel is er nog steeds. Misschien heb ik de clue gemist en heeft Merel Bem iets gezien dat mij is ontgaan. Ik hoor het graag.

Katja Mater, What We See And What We Know, kunstcentrum Marres, Maastricht, tot 12 december